مدیریت مرزها؛ رهیافت ها و رویکردها

هر دولتی که بخواهد در داخل کشور خود امنیت برقرار کرده و شرایط و امکانات سازندگی را فراهم کند، باید از مرزهای مطمئن و کارآمد برخوردار باشد. در غیر این صورت، مشکلات ناشی از ناامنی و بی نظمی‌که از مرزها نشئت می­ گیرند، مانع هرگونه سازندگی و پویایی خواهند شد. در واقع، وضعیت مرز و مرزبانی در اوضاع سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر کشور تاثیر مستقیم داشته و هیچ یک از برنامه­ های توسعه تحقق پیدا نمی­ کند، مگر اینکه مرزها و مبادی ورودی و خروجی کشور به دقت کنترل و مراقبت شوند. البته مراقبت صحیح از مرز دارای ابعاد مختلف بوده و نیازمند مدیریت هماهنگی و همکاری همه نهادها و سازمان­ هایی است که در این امر مشارکت دارند.

از این دیدگاه، مدیریت مرزها باید به گونه­ ای باشد که بتواند به عنوان کاتالیزور برای ایجاد هویت ملی، تامین امنیت و منافع ملی عمل کند و بر این اساس، یادگیری مهارت­ های مدیریت مرز برای برقراری روابط خوب میان کشورها حیاتی است. البته در ایران چنین مطالعاتی کمتر مورد توجه محققان بوده و کتاب حاضر سعی دارد تا به صورت تجربی، شکاف بین مطالعات جغرافیایی با مدیریت مرزها را به عنوان عرصه جدید مطالعات مرزی مورد مداقه قرار دهد. زیرا مسایل و چالش­ های مرزی از بزرگ­ترین و مهم­ ترین مشکلاتی هستند که جمهوری اسلامی ایران اکنون با آن­ها رو به رو بوده است. هدف کتاب ضمن بیان مفاهیم و نظریه­ های مرتبط با مرز و مدیریت مرزی، ارائه الگویی برای مدیریت مرزهای کشور است که از طریق آن بتوان حداکثر منافع و امنیت ملی کشور را تامین کرد. کتاب طی 5 فصل به موضوع یاد شده می‌پردازد. در فصل اول مفاهیم و مبانی نظری مطرح شده است. فصل­ های دوم الی پنجم به ترتیب به تهدیدات و فرصت جمهوری اسلامی ایران در مرزهای غربی، شمالی، شرقی و جنوبی می­ پردازد.