ابزارهای تحلیل سیاست خارجی

ژان فردریک مورن، جاناتان پاکن / وحید بزرگی

به اعتقاد نگارنده، کتاب ابزارهای تحلیل سیاست خارجی همانند جعبه ابزاری است که دانشجویان و پژوهشگران می ­توانند از طریق آن، اندیشه ­ها، مفاهیم و منابعی را برای انجام پژوهش­ ها برگیرند. هدف کتاب، مرور سیر تحول رویه­ های دیپلماتیک، معرفی فرایندهای سنتی تصمیم ­گیری یا تشریح روندهای اصلی سیاست خارجی کشورهای خاص نیست، بلکه کتاب در نظر دارد تا تصویر جامعی از رویکردهای مختلف را ارائه داده که آن رویکردها ابزارهای بسیاری را برای تحلیل معرفی می­ کنند. البته ابزارهای معرفی شده در کتاب بیشتر مکمل یکدیگر هستند و متعارض هم نمی­ باشند و به طور کلی، کتاب در نظر ندارد تا در خصوص این مطلب که کدام ابزار مناسب ­تر است نتیجه ­گیری نماید. 

نگارنده معتقد است، در صورت محدود کردن طرح­ های پژوهشی بر یک رویکرد نظری یا رو­ش­ شناختی واحد، قطعاً با ناکامی مواجه خواهیم شد و لذا این اثر با این جعبه ابزار از خواننده می­ خواهد که به اتخاذ رویکردهای نظری و روش ­شناختی متفاوت – نه برای بازتولید کورکورانه آن‌ها- بلکه برای توسعه، تطبیق یا حتی تلفیق آن‌ها بپردازد. این اثر ضمن اینکه بر آثار سنتی و معروف (کلاسیک) یازده نفر از صاحب نظران همچون گراهام آلیسون، اوله هولستی، جک لوی، مارگات هرمان، رابرت جرویس، جک اسنایدر و ... تمرکز می ­کند، همچنین از تحقیقات منتشر شده در آمریکای شمالی، اروپا و مناطق دیگر هم استفاده می­ نماید. در ضمن، در این کتاب به طور وسیعی به مقاله­ های اخیر منتشر شده درباره سیاست خارجی در نشریه­ های معتبر از جمله تحلیل سیاست خارجی، فصلنامه مطالعات بین ­المللی، سازمان بین ­المللی، مرور مطالعات بین­ المللی، مطالعات امنیتی، امنیت بین ­الملل، نشریه اروپایی روابط بین ­الملل و ... ارجاع داده شده است. در این اثر از یک سو، به اجرا و نقاط قوت و از سوی دیگر، به نقاط ضعف مدل­ های نظری متفاوت معرفی شده در کتاب اشاره می­ شود. مطالب کتاب در قالب 10 فصل تدوین گردیده است که فصل اول با معرفی متغیر وابسته حوزه تحلیل سیاست خارجی یعنی خود سیاست خارجی آغاز می­ شود و فصل­ های بعدی به بررسی مدل­ ها یا الگوهای تبیینی مختلف می­ پردازند و سطوح تحلیل گوناگون، از سطح خرد متاثر از روان­شناسی تا سطح کلان مبتنی بر نظریه ­های ساختاری روابط بین ­الملل معرفی می­ شوند و در نهایت چالش­ های اصلی رویاروی حوزه تحلیل سیاست خارجی در حال حاضر مطرح می ­گردد.